Een djembé bespannen

Het is leuk om je eigen djembé te bespannen. Zo wordt het helemaal je eigen muziek. Bovendien is het vel heel belangrijk voor je sound. Als je je ontwikkelt als djembé speler is het belangrijk om daar ook een beetje gevoel voor te krijgen. Er is niet één manier om je djembé te bespannen, per regio zijn er kleine verschillen en je er zijn verschillende keuzes mogelijk. Die zal ik hier en daar ook aangeven.

Voorbereiding

Zorg dat je goed voorbereid bent als je begint. Je moet een bespanning in keer doen omdat je met een nat vel werkt, dat na een puur uur al zover is gedroogd dat het stug begint te worden. Dus als je begint controleer eerst even of je touw nog goed is, het hout mooi schoon en glad en ringen passend zijn. Verder heb je nodig:

• Spanstaaf
• Griptang
• Stanleymes
• Stukje touw
• Scheermesjes
• Schroevendraaier

Het vel scheren

Als je het vel gaat kopen hou het even goed tegen het licht om te kijken of er geen gaatjes of (al te grote) littekens inzitten. Vellen worden meestal al geschoren verkocht. Moet het vel nog geschoren worden. Vaak heeft de drogist wel nog oudwets loosse mesjes te koop. Een goede en voordelig optie zijn Turkse supermarketen als Sahan.
Soms wordt het vel pas geschoren als het al op de djembé zit. Je houdt dan een bontrandje wat er misschien leuk uitziet, maar het trekt wel motjes aan. Ik raad aan van te voren scheren. Als het vel er op zit kan je nog de laatste haartjes verwijderen omdat het vel dan natuurlijk mooi strak staat. Scheren gaat het best nat. Leg het vel een dag in het water en hang het op. Zo kan je het met een hand strak trekken en met de ander hand scheren. Hou het scheermesje gebogen zodat er spanning op staat en zet het schuin op het vel.

Het vel en de ring

Haal het vel uit het water en sla het even flink tegen de muur of op de grond zodat het niet meer druipt van het water. Misschien is dit bijgeloof maar het maakt het vel ook nog een beetje soepel. Hou het vel weer even goed tegen het licht om te bepalen wat het mooiste stuk is om te gebruiken. Zorg dat de rug van de geit in het midden over de ketel gaat. Wanneer de ketel een beetje ei-vormig is, leg dan de rug over de lange kant. Omdat het vel hier wat dikker is en minder zal rekken, wordt de trekkracht hier wat groter. Dit voorkomt dat de ei-vorm verder zal toenemen.
Ik bespan nu op de Burkinese manier door de binnen ring op het vel te leggen dicht te naaien zoals op de foto. Veel mensen leggen het vel en de ring gewoon los op de ketel als ze het touw gaan rijgen. Ik vind vastnaaien makkelijk omdat het dan mooi blijft zitten op de plek die je hebt uitgekozen. Bij het bespannen van het vel heb je minder kans op slippen, waardoor de ring te laag komt te zitten. Zorg wel voordat je de ring vast naait dat de ring ook goed passend is door hem een beetje rond te draaien. Zowel de ring als de djembé ketel is nooit helemaal perfect rond, dus er is altijd wel één positie waar die het best past. Tussen de ketel en de rand heb je rondom een paar milimeter nodig zodat er plek is voor het vel en het touw. Als de ring echte weid of te nauw is moet er gelast worden. Zoek hiervoor een smid of lasbedrijf. In Rotterdam is Wout Rockx een goede: www.xenomobile.nl.

Het touw rijgen

Nu kan de bovenring met de lusjes op het vel worden geplaatst. Draai de bovenring rond totdat deze zo goed mogelijk op de onder ring past. Dan begin je het touw door de lusjes rijgen. (Zie de foto hier links onder). Het touw is afhankelijk van het aantal lusjes en de grote van de djembé 12 tot 16 met lang. Je gaat heel losjes rijgen waardoor het normaal is dat je aan het eind nog wat touw te kort komt om helemaal rond te gaan. Als je touw op is en je moet nog vier of vijf keer op en neer is er niets aan de hand. Trek eerst alle plaatsen waar het vel nog dubbel onder de ring zit gevouwen glad. Nu kan het nog, nu de bespanning losjes is. Ga dan rustig het touw op de hand strakker trekken. Als laatste gaat het touw door het lusje dat aan het begin van het touw geknoopt is.

Nu ga je dat rondgaan rustig herhalen waarbij je de spanning dus heel geleidelijk opvoert. Een handgreepje uit ze zeilerij kan daarbij handig zijn. Doe het geleidelijk en kijk ook telkens goed naar het resultaat. Gaat de ring nergens scheef? Zitten de twee ringen overal nog goed op elkaar? Als je het touw op de hand niet meer strakker krijgt, dan kun je de spanstaaf gaan gebruiken. Dit kan gewoon een groteijzeren staaf zijn, die je door het touw haalt en ronddraait: foto. Ikzelf heb dit apparaat bij de smid laten maken. Als je vaak vellen vervangt is dat wel erg handig.

Openklappen van het vel

Je kan het vel gewoon dichtgeklapt laten drogen en afsnijden. Als het vel groot genoeg is het nu een optie om het vel open te klappen. Je vouwt het pakketje als een bloemkool open en gaat het vel zo strak mogelijk naar benden trekken. Wat de afwerking dan erg mooi maakt als je onder het vel nog een strak koord knoopt zodat het vel strak tegen de ketel aan blijft zitten. (Zie de middelste foto).

Afwerken

Laat de djembe een paar dagen drogen. Dan kun je alle hulptouwtjes losknopen en hoef je alleen nog het uitstekende vel weg te snijden. Met een stanleymess snij je ondiep in het vel. Als je tegelijkertijd een beetje trekt scheurt het vel hier netjes af. Voorzichtig natuurlijk dat je niet door het vel heengaat en de touwen ook beschadigd. Nu kun je de djembé afspannen door het touw dat over is gebleven door de vertikale bespanning heen te weven. Hiervoor zijn ook weer verschillende methode, maar de meest gebruikt is dat je onder de twee touwen die je wilt samen nemen doorgaat. Terug ga je boven de eerste langs en onder de tweede door. Als je trekt heb je een knoop.